[
](
)
کتاب تازه‌ای که شامل دو نمایشنامه از مریم منصوری، نویسنده و نمایشنامه‌نویس نام‌آشنای ایرانی است، به تازگی منتشر شده و دریچه‌ای نو به سوی درک عمیق‌تر از زخم‌های اجتماعی و روان انسان معاصر می‌گشاید. این مجموعه با عنوان «آمده بودیم اینجا بمیریم» و «برف زمین را گرم می‌کند»، اثری است که خواننده را به تأمل درباره نقش جامعه، خانواده و حوادث تاریخی در شکل‌گیری سرنوشت افراد دعوت می‌کند. انتشار این مجموعه نمایشنامه‌ها فرصتی مغتنم برای علاقه‌مندان به ادبیات نمایشی و مطالعات اجتماعی است تا با جهان‌بینی خاص مریم منصوری بیشتر آشنا شوند.
«آمده بودیم اینجا بمیریم» و «برف زمین را گرم می‌کند»: دو اثر کلیدی از نمایشنامه‌های مریم منصوری
نمایشنامه‌های مریم منصوری در این کتاب، هر یک با زبانی مستقل اما با درونمایه‌ای مشترک از پیچیدگی‌های وجود انسان و تأثیر محیط بر آن سخن می‌گویند. «آمده بودیم اینجا بمیریم»، نگاهی عمیق و دردناک به دوران پس از جنگ تحمیلی و بازگشت زودهنگام خانواده‌ها به خرمشهر پس از قطعنامه است. این اثر نه تنها به بررسی پیامدهای فیزیکی جنگ می‌پردازد، بلکه تبعات روحی و روانی آن را نیز به تصویر می‌کشد؛ زندگی‌هایی که در سایه ویرانی‌ها و خاطرات تلخ، مسیر خود را باز می‌یابند و مبارزه‌ای خاموش را برای بقا آغاز می‌کنند. این نمایشنامه که پیش‌تر برگزیده بخش مسابقه صحنه‌ای جشنواره مقاومت بوده، نشان‌دهنده قدرت نویسنده در پرداختن به موضوعات حساس تاریخی و ملی است.
در مقابل، نمایشنامه «برف زمین را گرم می‌کند» با رویکردی روانشناختی و اجتماعی، به یکی از سؤالات بنیادی جامعه‌شناسی جنایی می‌پردازد: «چگونه یک نفر مجرم می‌شود؟». این اثر تحلیلی دقیق از تأثیرات خانواده و بافت اجتماعی بر شخصیت‌پردازی و کجروی‌های احتمالی فرد ارائه می‌دهد. این نمایشنامه که از افتخاراتی چون برگزیدگی در سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر فجر و نامزدی جایزه ادبیات نمایشی پروین اعتصامی برخوردار است، نشان می‌دهد چگونه فشارهای بیرونی و درونی، مسیری ناگزیر را پیش روی برخی افراد قرار می‌دهند.
از بازگشت به خرمشهر تا ریشه‌های جرم: واکاوی مضامین در نمایشنامه‌های مریم منصوری
مریم منصوری در این دو اثر از نمایشنامه‌های خود، توانسته است دو گستره متفاوت از تأثیرات اجتماعی را به زیبایی در هم آمیزد. «آمده بودیم اینجا بمیریم» بر محور بازگشت به فضایی فیزیکی و روانی پس از جنگ و تلاش برای احیای زندگی متمرکز است، در حالی که «برف زمین را گرم می‌کند» به نفوذ نامرئی جامعه در اعماق روان فرد و دگردیسی شخصیت می‌پردازد. این مجموعه نمایشنامه‌ها در واقع روایتگر نبردهای درونی و بیرونی انسان‌اند:
تأثیر جنگ و پیامدهای پس از آن بر روان و اجتماع: در نمایشنامه اول، چالش‌های زندگی در پساجنگ، هویت‌زدایی و تلاش برای بازسازی نه تنها شهر، بلکه روح و روان انسان‌ها به تصویر کشیده می‌شود.
ریشه‌های جرم و نقش عوامل محیطی در شکل‌گیری شخصیت مجرمانه: نمایشنامه دوم، خواننده را به سفری درونی می‌برد تا بفهمد چگونه شرایط خانوادگی و اجتماعی، می‌تواند فرد را به سمت اعمال مجرمانه سوق دهد.
این تقابل و هم‌گرایی مضامین، مجموعه‌ای تأمل‌برانگیز را پدید آورده که خواننده را وادار به بازنگری در مفاهیم عدالت، مسئولیت فردی و جمعی می‌کند.
تأثیر جامعه بر فرد و معمای مجرم شدن: تحلیل عمیق در نمایشنامه‌های منصوری
بخشی از پشت جلد کتاب «برف زمین را گرم می‌کند» به شکلی استعاری و قدرتمند، این معما را رمزگشایی می‌کند: «فکر کن! توی شطرنج چون وزیر یه دونه‌اس و اختیارات و قدرت عمل زیادی هم داره، نبودش خیلی به چشم می‌یاد… اما چون یه ردیف سرباز داری، یه دونه سرباز که نباشه، اهمیتی هم نداره. اصلا بیرون رفتن یکی دو تا سرباز به چشم نمی‌یاد! پس چه بهتر که سربازا رو توی شب از زمین بازی بندازی بیرون… اون وقت می‌تونی باسلیقه باشی! بازی‌شون بدی، ظریف‌کاری!…. این جوری تو وزیری!…. بعد مدتی می‌فهمی، یه تیکه‌هایی از شبو تو روزم با خودت حمل می‌کنی… یه چیزایی که دوست داری توی تاریکی پنهون‌شون کنی… جیبای آدما هم یکی از اوناست… گاهی یه چیزی از توی تاریکی بیرون می‌افته که آدم دوست نداره کسی ببیندش… مثلا همین چاقو… اتفاقا زنا تیکه‌های بزرگ‌تری از شبو با خودشون دارن… چیزای بیشتری رو پنهون می‌کنن… همینم جذاب‌شون می‌کنه… اصلا این ذات تاریکیه!»
این بخش، نمادی قوی از جایگاه افراد در جامعه و نادیده‌گرفته شدن طبقات و اقشار آسیب‌پذیر است. استعاره سربازان که بی‌صدا از بازی حذف می‌شوند، به حاشیه‌نشینی و فراموش شدن انسان‌هایی اشاره دارد که جامعه به سادگی از کنار آن‌ها می‌گذرد، غافل از آنکه هر "سرباز" کنار گذاشته شده، ممکن است به "تکه‌ای از شب" تبدیل شود که در تاریکی و پنهان، زخم‌هایی عمیق‌تر و پنهان‌تر در وجود خود حمل می‌کند و سرانجام به عاملی برای بروز جرم تبدیل شود. این تحلیل، ژرفای نگرش مریم منصوری را در بررسی ریشه‌های جرم و بزهکاری به وضوح نشان می‌دهد و یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های نمایشنامه‌های مریم منصوری است.
تقدیرها و جایگاه ادبی: چرا نمایشنامه‌های مریم منصوری اهمیت دارند؟
مریم منصوری با این دو اثر، نه تنها استعداد خود را در خلق درام‌های تأثیرگذار ثابت کرده، بلکه جایگاه خود را به عنوان یک نمایشنامه‌نویس متعهد به مسائل اجتماعی و انسانی تثبیت نموده است. نامزدی‌ها و جوایزی که این نمایشنامه‌ها کسب کرده‌اند، گواهی بر کیفیت بالای ادبی و قدرت تأثیرگذاری آن‌هاست. از جمله این افتخارات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
«آمده بودیم اینجا بمیریم»: برگزیده نمایشنامه در بخش مسابقه صحنه‌ای جشنواره مقاومت و نامزد مسابقه نمایش‌نامه‌نویسی جشنواره فتح خرمشهر.
«برف زمین را گرم می‌کند»: برگزیده مسابقه نمایش‌نامه‌نویسی سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر، نامزد جایزه ادبیات نمایشی پروین اعتصامی، نامزد هشتمین دوره انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران و نامزد مسابقه نمایش‌نامه‌نویسی جشنواره تئاتر شهر در سال ۱۳۹۵.
این مجموعه ارزشمند در ۱۱۴ صفحه توسط انتشارات مهرگان خرد منتشر شده و این فرصت را برای خوانندگان فراهم می‌آورد تا این آثار تحسین‌شده را نه فقط بر صحنه تئاتر، بلکه در قالب کتاب و در خلوت خود، با دقت و تأمل بیشتری مرور کنند. نمایشنامه‌های مریم منصوری به مخاطب فرصت می‌دهد تا در عمق پیچیدگی‌های انسانی و اجتماعی غوطه ور شود و درک عمیق‌تری از جهان اطراف خود بیابد.
مطالب مرتبط
- زنگ هفته کتاب در همدان نواخته شد؛ تأکید بر ترویج فرهنگ مطالعه در مدارس و خانواده‌ها
- «فلسطین ۳۶» برنده جایزه بزرگ جشنواره فیلم توکیو شد
- نمایش مرگ معلق زندگی و مرگ عباس نعلبندیان را روایت می‌کند
- زنگ هفته کتاب در همدان نواخته شد؛ تأکید بر ترویج فرهنگ مطالعه در مدارس و خانواده‌ها
