با توجه به روند صعودی ابتلا به بیماری دیابت در سراسر کشور و پیامدهای جدی آن بر سلامت عمومی، استان کردستان نیز با چالش بزرگی در زمینه پیشگیری و کنترل این بیماری مزمن مواجه است. اگرچه آمارهای رسمی نشان می‌دهند که شیوع دیابت در این استان اندکی پایین‌تر از میانگین کشوری است، اما برآوردها حاکی از آن است که تعداد واقعی مبتلایان به مراتب بیشتر از موارد شناسایی‌شده بوده و بخش قابل توجهی از این بیماران هنوز از وضعیت خود بی‌اطلاع هستند. این امر، لزوم آگاهی‌بخشی گسترده، غربالگری منظم و تغییرات بنیادی در سبک زندگی جامعه را دوچندان می‌کند.
مقیاس پنهان دیابت در کردستان؛ رقمی فراتر از آمارهای رسمی
بر اساس اظهارات مسئولان دانشگاه علوم پزشکی کردستان، در حالی که آمار ابتلا به دیابت در میان افراد بالای ۲۵ سال در کشور حدود ۱۴ درصد برآورد می‌شود، این رقم در استان کردستان تقریباً ۱۳ درصد است. با این حال، معضل اصلی در تفاوت فاحش میان بیماران شناسایی‌شده و تخمین واقعی است. در حال حاضر، تنها حدود ۴۷ هزار فرد مبتلا به دیابت در سامانه‌های بهداشتی استان ثبت شده‌اند، در صورتی که پیش‌بینی می‌شود تعداد حقیقی مبتلایان به مرز ۱۵۰ هزار نفر برسد. این فاصله معنادار، به معنای وجود بیش از ۱۰۰ هزار نفر مبتلا به دیابت است که از بیماری خود بی‌خبر بوده و در نتیجه، از درمان و مراقبت‌های لازم محروم هستند. این وضعیت، هشدار جدی برای نظام سلامت استان محسوب می‌شود.
چرا زنان در کردستان بیشتر درگیر دیابت می‌شوند؟
یکی از نکات قابل تأمل در آمار دیابت استان کردستان، نسبت بالای ابتلای زنان است. مسئولان حوزه سلامت استان تأکید می‌کنند که بیش از دو سوم مبتلایان شناسایی‌شده را زنان تشکیل می‌دهند که اغلب خانه‌دار و ساکن مناطق شهری هستند. این پدیده را می‌توان به عوامل متعددی نسبت داد که عمدتاً ریشه در سبک زندگی و ساختارهای اجتماعی دارد:
سبک زندگی کم‌تحرک: زندگی شهری و نقش‌های سنتی خانه‌داری ممکن است منجر به کاهش فعالیت‌های بدنی منظم در میان زنان شود.
الگوی تغذیه نامناسب: دسترسی آسان به غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فودها و مواد غذایی پرقند و پرچرب در محیط‌های شهری، نقش مهمی در افزایش وزن و بروز دیابت ایفا می‌کند.
عوامل هورمونی و بارداری: تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بارداری (دیابت بارداری)، می‌تواند خطر ابتلای زنان به دیابت نوع ۲ را در آینده افزایش دهد.
عدم آگاهی و غربالگری: در برخی موارد، زنان ممکن است به دلیل اولویت دادن به سلامت خانواده، از توجه کافی به سلامت خود غافل شوند و غربالگری‌های دوره‌ای را به تعویق بیندازند.
از پیش‌دیابت تا درمان: راهکارهای جامع پیشگیری و کنترل
با توجه به افزایش شیوع دیابت پنهان، انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای تشخیص زودهنگام از اهمیت حیاتی برخوردار است. به همین منظور، از تمامی افراد بالای ۳۰ سال درخواست می‌شود با مراجعه به مراکز بهداشت و درمان، نسبت به انجام آزمایش‌های چربی و قند خون و همچنین خطرسنجی بیماری‌های غیرواگیر اقدام کنند. در این مراکز، پرونده الکترونیک سلامت تشکیل و پیگیری‌های دوره‌ای (سه تا شش‌ماهه) انجام می‌شود.
گروه پیش‌دیابت نیز که قند خونشان نه طبیعی است و نه در محدوده دیابت، باید توجه ویژه‌ای به وضعیت خود داشته باشند. این افراد حدود دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به دیابت قرار دارند و با اصلاح سبک زندگی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم می‌توانند از پیشرفت بیماری پیشگیری کنند. در خصوص درمان، تأکید بر پایبندی به دستورات پزشک و استفاده منظم از داروهای تجویز شده برای کنترل قند خون است. همچنین، درباره مصرف آمپول‌ها و داروهای کاهش وزن که در بازار و فضای مجازی تبلیغ می‌شوند، هشدار داده شده که تنها تحت نظر پزشک و از منابع معتبر تهیه و استفاده شوند، زیرا مصرف خودسرانه می‌تواند عواقب خطرناکی داشته باشد.
نقش حیاتی تغذیه و سبک زندگی در مهار دیابت
مسئول واحد تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان بر اهمیت تغذیه سالم به عنوان کلید پیشگیری و کنترل دیابت تأکید کرده است. رعایت سبک زندگی سالم نه تنها برای بیماران دیابتی، بلکه برای تمامی افراد جامعه ضروری است و می‌تواند بروز بیماری را سال‌ها به تأخیر بیندازد. توصیه‌های کلیدی تغذیه‌ای شامل موارد زیر است:
کاهش مصرف شکر افزوده: مصرف شیرینی‌جات، نوشیدنی‌های شیرین و نوشابه‌های گازدار باید تا حد امکان کاهش یابد.
میوه‌های کامل جایگزین آبمیوه: آبمیوه‌های طبیعی نیز به دلیل افزایش سریع قند خون باید محدود مصرف شوند؛ در مقابل، مصرف میوه کامل به دلیل وجود فیبر طبیعی، گزینه بسیار مناسب‌تری است.
افزایش سهم سبزیجات: سبزیجات باید بخش ثابت وعده‌های غذایی باشند (چه به صورت خام و چه پخته). فیبر موجود در سبزیجات به کند شدن جذب مواد قندی و کنترل بهتر قند خون کمک می‌کند.
میان‌وعده‌های سالم: میان‌وعده‌هایی مانند میوه، مغزها یا لبنیات کم‌چرب، از پرخوری در وعده‌های اصلی جلوگیری کرده و به تنظیم قند خون کمک می‌کنند.
بعد اقتصادی دیابت: نابرابری تغذیه‌ای و افزایش خطر
مسئولان حوزه سلامت استان به یک جنبه مهم و اغلب نادیده‌گرفته شده در شیوع دیابت نیز اشاره کرده‌اند: وضعیت اقتصادی خانوارها. افرادی که به دلیل محدودیت‌های اقتصادی، دسترسی کمتری به منابع پروتئینی مناسب مانند گوشت و حبوبات دارند، ممکن است برای تأمین انرژی مورد نیاز بدن خود، بیشتر به مصرف کربوهیدرات‌ها روی آورند. این الگوی تغذیه‌ای، به مرور زمان می‌تواند منجر به چاقی و افزایش چشمگیر خطر ابتلا به دیابت شود. این مسئله نشان می‌دهد که مبارزه با دیابت تنها یک چالش پزشکی نیست، بلکه نیازمند رویکردی جامع است که ابعاد اجتماعی و اقتصادی را نیز در بر بگیرد. اصلاح الگوی تغذیه‌ای، ارتقای سواد سلامت جامعه و فراهم آوردن شرایط دسترسی عادلانه به غذای سالم، از ارکان اصلی مقابله با این بیماری همه‌گیر به شمار می‌آیند.
مطالب مرتبط
- امدادرسانی گسترده هلال‌احمر؛ ۳۴۳ تیم عملیاتی در ۷۲ ساعت اخیر به هموطنان کمک کردند
- کادر درمان در بحران ۱۲ روزه تهران ایستادگی کرد و خواستار توجه به معیشت پرستاران شد
- ۴۴ درصد پرونده‌های قصور پزشکی در کهگیلویه و بویراحمد به محکومیت انجامید
- تقویت تاب‌آوری سپر دفاعی جامعه در برابر آسیب‌های اجتماعی
