پژوهشگر و درمانگر اعتیاد تأکید کرد که رویکرد پیشگیرانه در مواجهه با معضل اعتیاد، به مراتب اقتصادیتر و کارآمدتر از تمرکز صرف بر درمان است. وی ضمن هشدار درباره تغییر الگوهای مصرف مواد مخدر و پنهانماندن علائم اولیه، بر ضرورت آموزش مهارتهای زندگی از سنین کودکی و نقش حیاتی خانوادهها در این زمینه تأکید ورزید.
اهمیت پیشگیری از اعتیاد: راهبردی اقتصادی و اجتماعی
آزاده اولیایی، پژوهشگر و فعال رسانهای در حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد، با اشاره به هزینههای سنگین فردی و اجتماعی ناشی از اعتیاد، دیدگاه رایج مبنی بر مراجعه به مشاور و متخصص پس از وقوع آسیب را مورد انتقاد قرار داد. او بیان داشت که این باور نادرست نه تنها در زمینه اعتیاد، بلکه در سایر حوزههای سلامت نیز مشهود است و افراد پس از ابتلا به بیماری به پزشک مراجعه میکنند، حال آنکه اقدامات پیشگیرانه همواره کمهزینهتر و مقرونبهصرفهتر از فرایندهای درمانی پرطول و تفصیلی است. سرمایهگذاری در پیشگیری از اعتیاد، فراتر از یک انتخاب، یک راهبرد اساسی برای حفظ سلامت جامعه و کاهش بار اقتصادی بر خانوادهها و نظام سلامت کشور محسوب میشود.
نقش کلیدی خانواده در پیشگیری از اعتیاد: سه پرسش حیاتی
وی با تأکید بر نقش محوری خانواده در فرآیند پیشگیری از اعتیاد، سه پرسش کلیدی را مطرح کرد که پاسخگویی به آنها نشاندهنده سطح آگاهی والدین است:
فرزندم کجاست؟
با چه کسی همراه است؟
چه میکند؟
این کارشناس پیشگیری سازمان بهزیستی کشور افزود: والدین باید اطلاعات کافی و بهروز از دوستان فرزندانشان و خانوادههای آنها داشته باشند. متأسفانه بسیاری از خانوادهها از دایره دوستان نزدیک فرزندان نوجوان خود بیخبرند. او همچنین بر ضرورت گفتوگو با فرزندان از سنین پایین، مثلاً ۱۰ سالگی، درباره خطرات سیگار و اینکه چگونه میتواند دروازهای به سوی مواد مخدر خطرناکتر باشد، تاکید کرد. تقویت مهارتهای زندگی و قدرت "نه گفتن" در برابر وسوسهها، ارکان اصلی در پیشگیری از اعتیاد در این سنین به شمار میروند.
دگرگونی الگوهای مصرف و چالشهای جدید پیشگیری از اعتیاد
اولیایی خاطرنشان کرد که الگوهای مصرف مواد مخدر دستخوش تغییرات چشمگیری شده است. در گذشته، مواد مخدر سنتی نظیر تریاک یا هروئین رواج داشت و چهرههای مشخصی از اعتیاد در رسانهها به تصویر کشیده میشد؛ اما امروزه تنوع مواد مخدر به شکل قرص و شربت افزایش یافته است. این مواد جدید نه تنها نیاز به ابزار خاصی برای مصرف ندارند، بلکه علائم ظاهری فوری و قابل تشخیص نیز از خود بروز نمیدهند که چالشهای پیشگیری از اعتیاد را دوچندان میکند. نکته حائز اهمیت دیگر، تغییر در قشر مصرفکننده است؛ در حالی که در گذشته افراد با تحصیلات پایینتر بیشتر در معرض خطر بودند، اکنون با رشد فناوری و رفاه، افراد با سطوح تحصیلات بالاتر نیز درگیر اعتیاد میشوند.
کمبود متولی فرزندپروری و ضرورت ارتقاء آموزشها برای پیشگیری از اعتیاد
این پژوهشگر اعتیاد یکی از خلأهای مهم در کشور را عدم وجود متولی واحد و مشخص برای "فرزندپروری" دانست. او بیان داشت که تحصیلات، ورزش و داشتن شبکههای اجتماعی مناسب، اگرچه عوامل لازم برای پیشگیری از اعتیاد هستند، اما به تنهایی کافی نیستند. زمانی این عوامل مؤثر واقع میشوند که به طور کامل و هماهنگ در کنار یکدیگر قرار گیرند و یک نهاد مسئول، راهبردهای جامع فرزندپروری را تدوین و اجرا کند.
وی به کمبود برنامههای صداوسیما در زمینه پیشگیری از اعتیاد و بهویژه "آموزشهای فرزندپروری" اشاره کرد و گفت:
اکثر برنامههای رسانهای درباره اعتیاد، به درمان آن میپردازند، نه به پیشگیری.
تعداد صفحات و کانالهای مجازی که به آموزش فرزندپروری و پیشگیری از اعتیاد میپردازند، در مقایسه با محتواهای آسیبزا و تبلیغکننده مواد مخدر، بسیار ناچیز است.
این متخصص با ابراز تأسف از کمبود نیروهای متخصص و علاقهمند در حوزه پیشگیری از اعتیاد، این موضوع را به زودبازده بودن درمان در مقایسه با نتایج بلندمدت پیشگیری مرتبط دانست. اقدامات پیشگیرانه نیاز به سرمایهگذاری فرهنگی و اجتماعی طولانیمدت دارند تا ثمرات آنها در سالیان متمادی نمایان شود.
مطالب مرتبط
- مرکز تحقیقات مجلس برای ترسیم نظام اجتماعی عادلانه فراخوان ایدههای قانونگذاری منتشر کرد
- تلاشهای انساندوستانه در مازندران به آزادی ۶۸ محکوم قصاص نفس انجامید
- سئول ۱۷ شهروند خود را به اتهام ارسال بالون به کره شمالی محاکمه میکند؛ تشدید تنشها در شبهجزیره کره
- مرکز تحقیقات مجلس برای ترسیم نظام اجتماعی عادلانه فراخوان ایدههای قانونگذاری منتشر کرد
سلام، من مسعود رجبی هستم؛ ۳۵ ساله و عضو تیم مجله خبری چیچک. سالهاست در حوزه رسانههای آنلاین فعالیت میکنم و امروز با افتخار در این مجموعه به تولید و انتشار خبرهای دقیق و بهروز مشغولم.
هدف من همیشه ارائه محتوایی شفاف و قابل اعتماد بوده است؛ خبرهایی که نهتنها سرعت و دقت را در اولویت قرار میدهند، بلکه برای مخاطبان ارزش واقعی ایجاد میکنند. نگاه تحلیلی و تجربه کاریام کمک میکند تا رویدادها را با زاویهای تازه روایت کنم و جایگاه مجله خبری چیچک را در میان خوانندگان تقویت کنم.